Ο Κυριάκος Μάτσης ήταν ένας Κύπριος αγωνιστής, που προσπάθησε να αποτινάξει από την χώρα του τον αγγλικό ζυγό.
Ήταν ένας από τους πρώτους Κύπριους φοιτητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Γεννημένος το 1926, αποφοίτησε από το Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου τον Ιούνιο του 1945 και την επόμενη χρονιά κέρδισε υποτροφία από την Κυπριακή Αγροτική Εταιρεία για σπουδές στη Γεωπονία. Στη Θεσσαλονίκη έφτασε τον Οκτώβριο του 1946.
Αγαπούσε με πάθος την γη, το κάθε λουλούδι και δέντρο του τόπου, και πολύ πλατύτερα, την πλάση και τον άνθρωπο. Πάσχισε να φέρει στο νησί τις νέες της ιδέες και πρακτικές, από όσα είχε μάθει στις σπουδές του. Έγραψε μάλιστα και σχετικό άρθρον εις την εφημερίδα της Π.Ε.Κ. (Παναγροτικής Ενώσεως Κύπρου) «Φωνή των Αγροτών» διά την επέκτασιν της καλλιεργείας της κερασιάς.» Δυο μήνες αργότερα, τον Νοέμβριο του 1954, ζήτησε από το Γεωργικό Τμήμα διακόσιες κερασιές για να τις φυτέψει στην Πιτσιλιά, για να παρακινήσει τους αγρότες της περιοχής να τον μιμηθούν.
Όταν πλησίασε το πλήρωμα του χρόνου, μυήθηκε στην ΕΟΚΑ και στον απελευθερωτικό αγώνα. Ξεχώρισε για το παράτολμο θάρρος του και την ευφυία του, αναλαμβάνοντας με το αυτοκίνητό του, ένα παλιό Λαντ Ρόβερ, πολλές επιχειρήσεις μεταφοράς αγωνιστών και τα υψηλά καθήκοντα του γενικού συνδέσμου παγκυπρίως. Ακολούθησε η σύλληψή του, τον Γενάρη του 1956 και ο εγκλεισμός του στα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς, από όπου δραπέτευσε το Νοέμβριο, επικηρυχθείς με 5.000 λίρες. Οι Άγγλοι τον αντιμετώπισαν διαφορετικά, γνωρίζοντας ότι ο κρατούμενός τους ήταν ένα υψηλό πρόσωπο στην ιεραρχία της ΕΟΚΑ, και από τους «μεγάλους» σε ηλικία, αφού είχε κλείσει τα 30 του χρόνια. Εκεί έγινε και η συνάντηση με τον Στρατάρχη Χάρντινγκ όπου, του προτάθηκε, να προδώσει τον αρχηγό του και την οργάνωσή του, έναντι ενός μυθώδους ποσού. Η απάντησή του ήρθε από τα βάθη της ιστορίας αυτού του τόπου: «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής!»
Ο Μάτσης κατόρθωσε να δραπετεύσει, οργάνωσε επιτελικά τον αγώνα στη Βόρεια Κύπρο, αλλά το Νοέμβριο του 1958, με προδοσία, εντοπίστηκε το κρυσφύγετό του στο Δίκωμο. Εκεί, όταν περικυκλώθηκε από τις Βρετανικές δυνάμεις, διέταξε τους δύο συναγωνιστές του να παραδοθούν και ο ίδιος αρνήθηκε να βγει λέγοντας ότι “αν βγω θα βγω πυροβολώντας”. Τότε οι διώκτες του ανατίναξαν το σπίτι με χειροβομβίδες με αποτέλεσμα ο αγωνιστής να βρει ηρωικό θάνατο. Οι Βρετανοί αρνήθηκαν να παραδώσουν στην οικογένεια του Μάτση το λείψανο του, το οποίο ετάφη στον περίβολο των Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας (Τα Φυλακισμένα Μνήματα). Σκοτώθηκε μόλις τρεις μήνες πριν από το τέλος του αγώνα.
Πούρου Στυλιανή
